រឿងរ៉ាវតូចធំគ្រប់ជំពូក ដែលកើតឡើងបានសុទ្ធតែមានបុព្វហេតុ គឺហេតុដើមហេតុដំបូងវិស័យ
ដូចដំបៅគ្រប់បែបដែលកើតឡើងក៏មានស្នាមរបួសមុខ ឬមានមេរោគទៅអាស្រ័យ នឹងសាច់នឹង
ស្បែកជាមុនដែរ ដូចយ៉ាងក្នុងច្បាប់ពាក្យចាស់លោកថា=
ស្លឹកឈើដែលកក្រើកក៏មកពីមានខ្យល់បក់ ឋទឹកដែលល្អក់ក៏មកពីមានរលកខ្លាំងដែរ
ស៊ីគ្នានឹងភាសិតបារាំងមួយថា «មិនដែលមានផ្សែង ដោយគ្មានភ្លើង»នោះទេ។
ឧទាហរណ៏១
មនុស្សដែលមានទឹកមុខក្រៀមក្រំ ក៏មកពីមានទុក្ខក្នុងខ្លួន។
២»មនុស្សដែលសម្លាប់ខ្លួនឋង ក៏មកពីមានរឿងអ្វីមួយយ៉ាង ដែលបុព្វហេតុធ្វើឲ្យអ្នករងគ្រោះ
កើតទុក្ខមិនសុខចិត្តនឹងរស់នៅ។
៣»រឿងក្កីក្តាប្តឹងផ្តល់គ្នា ក៏កើតឡើងដោយគូវិវាទ មានទាស់គ្នាពីរហេតុអ្វីមួយ។
នៅមានត
៣២ ផ្លូវវៀចកុំបោះបង់ ផ្លូវណាត្រង់កុំដើរហោង
សេចក្តីនេះសំរាប់រំឭកដល់ពួកជំនួញជួញប្រែគ្រប់ឋានះនឹងអ្នកធ្វើនយោបាយ
ផ្សេងៗ ។
១"ក្នុងការធ្វើជំនួញ
កាលបើកាន់សច្ចះពេកនឹងគ្មានចំណេញដែរត្រូវឲ្យវៀចខ្លះ
ឯវៀចនេះមិនមែនបំបាត់ប្រវញ្ច័ថ្លឹងខ្វះភ្នែកជញ្ជីញ ឬចៀសវាងបំបាត់ពន្ធគយឲ្យ
តែខាងចំណេញច្រើននោះទេ ។វៀចនេះគឺកុំនិយាយត្រង់ពេក បើចំណេញស្មើរដើម
ក៏មិនត្រូវប្រាប់គេត្រង់បើទុកជាចំណេញ ក្នុងមួយឆ្នាំរាប់ហ្មីនប្រាក់ ក៏កុំនិយាយប្រាប់
ពាណិជឯទៀត ឲ្យត្តង់អស់ពីពោះ ព្រោះកាលបើគេឃើញចំណេញច្រើនក្នុងមុខ
ជំនួញណាមួយ គេប្រាថ្នារកជំនួញនោះដែរ នាំឲ្យលាភរបស់យើងថយទៅវិញ ឬកំពប់
អស់រលីងទៅវិញក៏មាន ។
២"ក្នុងការធ្វើនយោបាយ
តែបើដើរតាមផ្លូវត្រង់ គេនឹងស្គាល់ "ពោះវៀន" យើង គឺស្គាល់
ចិត្តគំនិតយើងទាំងអស់ ។ កុំភ្លេចឡើយ ពាក្យចាស់លោកថា "ស្លូតស្លាប់ វៀចវេរ មាន
ភ៏ព្វអាយុយ៊ីនយូរ " ស្លូតនេះស្លូតត្រង់ ៕
៣៣ យល់តូចកុំអាលខំ ទោះយល់ធំកុំអាលស្រាយ"
យល់តូចកុំអាលខំ ៖
បើយល់ឃើញថា រឿងរ៉ាវនេះវាតូចទេ កុំអាលខំគឺកុំប្រញាប់បង្ខំនឹងនិយាយឬផ្ចាញ់
ផ្ចាលរឿងនោះភ្លាមៗ ត្រូវខំអត់ធ្មត់សង្កេតមើលដំណើររឿងនោះទៅទៀត តើវាសាប
សូន្យទៅវិញឬរឹតតែរីកធំឡើងទៀត ៕
ទោះយល់ធំកុំអាលស្រាយ ៖
ទោះបើយល់ឃើញថារឿងរ៉ាវនោះវាធំហើយ ក៏កុំអាលស្រាយគឺកុំប្រញាប់និយាយ
ពីរឿងនោះ ឲ្យវាបែកសាយឲ្យគេដឹង ឬកុំប្រញាប់ទៅសំរាយរឿងរ៉ាវនោះប្រាប់តុលាការ
ពោលគឺកុំអាលប្តឹងផ្លល់ ព្រោះក្នុងច្បាប់គេរ៌ី្តកាលនេះ លោកទូន្មានតទៅទៀត ថា "គិតក្តី
កុំគិតងាយ មើលពិនិត្យពិនិច្ច័យ " ។
ខ្លឹមសាររបស់ភាសិត ៖
ក្នុងរឿងរ៉ាវអ្វីក៏ដោយ (ក្នុងគ្រួសារ ឬក្រៅ គ្រួសារ ) ទោះតូចក្តី ធំក្តី កុំប្រញាប់ស្រាយ កុំ
ប្រញាប់ផ្ចាញ់ផ្ចាលភ្លាមៗត្រូវខំអត់សង្កត់ចិត្ត កុំចង់ជួញក្តី ព្រោះកាលបើកើតក្តីនឹងគ្នា
ហើយនោះទោះបើឈ្នះគេ ក៏គង់តែរិចរិលគឺលោះទ្រព្យធនជាមិនខាន ។
បើក្នុងគ្រួសារវិញ ការដែលខំអត់ធ្មត់សង្កត់ចិត្ត យកធម៌ខន្តីដាក់ខ្លួន នាំឲ្យសេចក្តីសុខប្រាកដ។
សំគាល់
លោកមិនមែនទូន្មានថា បើឃើញរឿងនោះវាធំហើយៗមិនឲ្យស្រាយសោះនោះទេ បើត្រូវស្រាយ
ក៏ស្រាយដែរ តែកុំប្រញាប់ពេកត្រូវគិតមើលឲ្យជ្រៅជ្រះ តើរឿងនោះនឹងហុចលទ្ធផលយ៉ាង
ណា ត្រូវពិនិត្យដំណើររបស់រឿងឲ្យជាក់លាក់ សឹមនិយាយបានការតែម្តង ៕
៣៤ ធ្វើអ្វីធ្វើឲ្យហើយ កុំទុកឡើយបង្កើតកេរ៌្ត "
លោកទូន្មានថា ការអ្វីក៏ដោយមិនថាតិចឬច្រើន ស្រួលឬពិបាកត្រូវតែខំធ្វើឲ្យហើយស្រេច
កុំមើលងាយថាការបន្តិចធ្វើតែមួយដង្ហើមក៏រួចស្រេចចាំស្អែកសឹមធ្វើក៏បាននោះ។ចុះបើ
គាប់ជួនស្អែកឡើងមានការអ្វីផ្សេងៗមកផ្ទួនថែមទៀត រក៏មានជម្ងឺអ្វីមកបៀតបៀន នោះ
ការបន្តិចនេះក៏ច្បាស់ជាមិនបានធ្វើរួចឡើយ។
លោកប្រដៅថា ការអ្វីក៏ដោយកុំទុកទៅថ្ងៃក្រោយឲ្យសោះព្រោះនាំ "បង្កើតកេរ៌្ត "ពោលគឺនាំ
បង្កើតការទម្លាប់អាក្រក់គឺការទម្លាប់អាក្រក់នេះហើយ ដែលនាំខ្លួនទទួលកំហុសផ្សេងៗ
ដោយត្រូវគេស្តីបន្ទោសត្មះតិះដៀលថាជាមនុស្សខ្ជិល ជាមនុស្សពាយមាយធ្វើការមិនទៀង
ទាត់ជាហេតុនាំឲ្យកេរ៌្តឈ្មោះរបស់ខ្លួនសៅហ្មងដរាបទៅ។
សំគាល់ ៖
មានការខ្លះ គេមិនអាចនឹងបង្ហើយបានក្នុងមួយម៉ោងឬមួយថ្ងៃដូចយ៉ាង អ្នកធ្វើ តុ
ទូ ឬឆ្លាក់ក្បាច់រចនាផ្សេងៗតែទោះបីការនោះត្រូវធ្វើក្នុងរយះពេលដ៏យូរយ៉ាងណា ក៏ត្រូវប្រ
ញាប់ចាប់ធ្វើតាំងពីរដើមទីឲ្យទៀងទាត់ពេលវេលា លុះត្រាតែហើយការមួយមុខសឹមចាប់
ការមួយទៀត កុំចាប់នេះស្រវានោះមិនឆ្ពោះត្រង់ណា នាំឲ្យការដែលបានចាប់ធ្វើមកហើយ
អាក់ខានមិនបានទាន់ពេលវេលាទៅវិញនោះ។
ឧទាហរណ៏
ក្នុងពេលប្រាំពីរថ្ងៃ សាស្រ្តាចារ្យបានដាក់ចំណោទមួយឲ្យកូនសិស្សធ្វើ ហើយត្រូវប្រមូលមកដល់
ថ្ងៃចូលរៀនវិញ មានសិស្សខ្លះគិតតែសប្បាយដោយអាងថា ចំណោទតែមួយនឹងធ្វើតែមួយភ្លែត
រួចស្រាចថ្ងៃនេះមិនបានធ្វើចាំថ្ងៃ ដល់ស្អែកឡើងមានគេមកបបួលដើរលេងក៏ទៅនឹងគេមួយថ្ងៃ
ផុតទៅថាមួយថ្ងៃទៀត។ឥីឡូវព្រឹកនេះចូលរៀនហើយ សិស្សនេះចាប់តាំងធ្វើចំណោទយប់នេះ
ឯងទទួលវាឈឺក្បាលឋ្លាំងដេកយកកម្លាំងលក់លង់ទាល់ភ្លឺស្រាង ពេលក៏ខ្លី ចំនោទក៏ធ្វើមិនហើយ
ដល់បេលសាស្ត្រាចារ្យត្រូវការសួររកនោះកុះហុសក៏ធ្លាក់ទៅលើសិស្សពេញទី គ្រូដាកើទណ្ឌកម្ម
ឥតញញើត នេះហើយជាផលអាក្រក់ដែលកើតឡើងពីការធ្វេសប្រហែស ធ្វើអ្វីមិនគិតធ្វើឲ្យ
ហើយ ចេះតែទុកថ្ងៃនេះថ្ងៃនោះទាល់តែសាស្រ្តាចារ្យសំកាល់ថាជាសិស្សរាយមាយ ខ្ជិលច្រអូស
ហើយនាំឲ្យខូចកេរ៌្តឈ្មោះរបស់ខ្លួនឯង។
៣៥
"អ្នកមួយចែចូវ រអែរអូវ វៀចវេរឬស្យា បញ្ចើចបញ្ចើ ពាក្យពើមាយា ដូចកលផ្លែល្វា ល្អល្អះតែក្រៅ ៖
សេចក្តីដែលបានសាធកះមកហើយនេះ
ឃើញថាត្រូវមានហើយ ប៉ុន្តែ
យើងនឹងថា មនុស្សណាដែលល្អតែមាត់ក្រៅហើយចិត្ត
សុទ្ធតែខ្លៅអា
ក្រក់វៀចវេរឬស្យា ទាំងអស់នោះគឺមិនមែនដែរត្បិតមានខ្លះ សំដីល្អហើយ
ចិត្តក៏ល្អ ដូចផ្លែឈើខ្លះល្អខាងក្រៅ ហើយទាំងមានឳជារសផ្អែមឆ្ងាញ់ពី
សាផង។
ប៉ុន្តែយើងប្រទះឃើញថាក្នុងនាលោកនេះ កម្រមានមនុស្សដែលមានសំ់ដីល្អ
ហើយមានចិត្តល្អនោះណាស់ ច្រើនមានតែមនុស្សសំដីផ្អែមចេះបញ្ចើច
បញ្ចើ ហើយមានចិត្តអាក្រក់ ច្រើនមានជាងវោហារផ្អែមពីរោះមករកយើង
ដើម្បីឲ្យយើងទុកចិត្ត អស់ពីពោះថាវាល្អ គឺមនុស្សជំពូកនេះ កុំសូវទុកចិត្តវា
កុំយកធ្វើជាគ្នាថ្ងៃក្រោយមិនយូរមិនឆាប់វានឹង " ត្បកក្បាល" យើងវិញជាមិន
ខាន។ដូចយើងដឹងស្រាប់មកហើយក្នុងរឿងល្បើក " ក្អែកនឹងកញ្រ្ជោង "
របស់កវីបណ្ឌិត"ឡាយហ្វុង" ដែលបានលើកទុកមកជិតដប់ទសវត្ស៏មកហើយ
ចុះកញ្រ្ជោងវាធ្វើយ៉ាងដូចម្តេចដើម្បីនឹងបាននំពីក្អែក ឬ បានមាន់ ជាអាហារវា?
ចូរយើងកុំឆ្អល់ឲ្យសោះពាក្យបញ្ចើចបញ្ចើដោយប្រើសំដីផ្អែមត្រជាក់នេះហើយ
ជានុយបបោសអង្អែលចិត្តឲ្យក្អែកគិតថាពិតជាត្រង់ ក៏ហាមាត់និយាយឡើង
ធ្លាក់ឯនំជាចំណីនៃកញ្រ្ជោងវិញទៅ ។ឯមាន់វិញស្លាប់ខ្លួនព្រោះ ឮ កញ្រ្ជោង
និយាយ បញ្ជោរដោយពាក្យផ្អែមពីរោះគួរទុកចិត្តពន់ពេកណាស់។
ក្នុងរឿងមួយទៀតរបស់ លោកម៉ូលីយារ៌ មាននិទានថា នាម៊ីនម្នាក់ឈ្មោះ
ដួរង់ ចង់ទៅបោកប្រាក់អ្នកមានទ្រព្យសម្បត្តិម្នាក់ឈ្មោះ ហ្សូដាំ។
លោកដូរង់ស្អប់ លោកហ្សូដាំពេក ប៉ុន្តែដោយលោកខ្វះប្រាក់ចាយ លោក
លោកដូរង់ស្អប់ លោកហ្សូដាំពេក ប៉ុន្តែដោយលោកខ្វះប្រាក់ចាយ លោក
ក៏ធ្វើជារាប់អាន ហ្សូដាំទៅ លោកនិយាយប្រាប់ ហ្សូដាំថា គ្មានសំឡាញ់
នរណាជាងហ្សូដាំទេលោកកុហក់ថា លោកបានទៅនិយាយនៅក្នុងចំណោម
សរពីហ្សូដាំជាច្រើនដង លោកថា
នឹងរកមនុស្សណាឲ្យវិសេសជាងហ្សួដាំក៏គ្មាន ឯពាក្យឯពាក្យលោកទាំង
នឹងរកមនុស្សណាឲ្យវិសេសជាងហ្សួដាំក៏គ្មាន ឯពាក្យឯពាក្យលោកទាំង
ប៉ន្មានសុទ្ធតែពាក្យបញ្ជោរបោកប្រាស់ទេ ប៉ន្តែពីរោះផ្អែមហាក់ដូចជារឿង
នោះពិតប្រាកដមែន គួរឲ្យហ្សូដាំត្រចៀកស្រាល ទុកចិត្តគេ។
ចូលយើងពិចារណាមើលចុះ ក្នុងរឿងទាំងនេះ សត្វកញ្ជ្រោងនឹងលោក សូដង់
មានសំដីផ្អែមពីរោះតែមាត់ក្រៅ ឯចិត្តវិញសឹងអាក្រក់វៀចវេរចង់បំផ្លាញគេ
ឲ្យវិនាសសោះ វិស័យដូចផ្លែល្វាដែលល្អ ភ្លឺផ្លេត តែសំបក ហើយខាងក្នុងសុទ្ធ
តែរមង់ដែរ។
យើងមិនត្រូវទុកចិត្តមនុស្សណា ដែលយើងមិនទាន់ស្គាល់ឲ្យច្បាស់លាស់
ឡើយ ដ្បិតមនស្សមានច្រើនសណ្ឋានណាស់ខ្លះ "ចិត្តជាទេវទត្ត មាត់ដូចទេវតា "
ខ្លះទៀតអាក្រក់តែមាត់ តែចិត្តដូចទេវតា "ហេតុនេះហើយបានជាក្នុងច្បាប់
កូនចៅដដែលនេះ លោកបន្ថែមទៀតថា " រីសោតខ្នុរណាំង សម្បកស្កក
ស្គាំង បន្លាច្រូងនៅ ឯក្នុងសឹងក្លែប ក្រអែបផ្អែមទីៅ ទាសល់ក្នុងឥតសៅ
រសសឹងពិសា"៕
គេខុសកុំអាលអរ៖
កាលបើឃើញគេប្រព្រឹត្តអ្វីខុស កុំអាលអរព្រោះក្រែងថ្ងៃណាមួយ
កុំហុសនឹងធ្លាក់មកលើខ្លួនវិញ ។ កាលបើឃើញគេខុសគប្បីយកកុំ
នោះមក ពិចារណត្រិះរិះរកហេតុផលឲ្យឃើញ ដើម្បីជាគតិនាំយើង
ឲ្យជៀសវាងបាននូវកំហុសនោះ ឬ ពុំនោះសោត គប្បីដាស់តឿន
ពន្យល់អ្នកប្រព្រឹត្តខុសឲ្យកែប្រែគំនិតមារយាទចេញ ដើម្បីសេចក្តីចំ
រើនដល់មនុស្សជាតិ។
គេសាទរកុំអាលអួត៖
កាលបើឃើញគេសាទរ គឺត្រេកអររួសរាយរាក់ទាក់មករកយើងនោះ
កុំអាលអួតសរសើរគេភ្លាម ព្រោះមានមនុស្សខ្លះ សំដីល្អរាក់ទាក់មែន
តែចិត្តគ្មានស្មោះសល្អស្អាតទេ ជួនកាលគេប្រើវាចាកិរិយារាក់ទាក់
ដើម្បីជាធ្នាក់ទាក់យកផលប្រយោជន៏របស់គេក្នុងការផ្សេងៗ។
ដែលនឹងអួតសរសើរថាល្អបាន ល្អឹកណាតែពិនិត្យសង្កេតក្នុងពេលដ៏
យូរ។ កាលបើសង្កេតច្រើនដងច្រើនគ្រា ថាគេត្រេកអររាក់ទាក់ដោយ
ស្មោះចំពោះនោះ គប្បីអួតសរសើរថាល្អចុះ ៕
៣៧ ណ្តើកនៅជើង បាច់អីក្តក់ឆ្កែ
មានជនខ្លះព្យាយាមណាស់ ក្នុងការស្វែងរកលាភ តែមិនសូវមានបញ្ញា
ស្មារតីវាងវៃ ដើម្បីក្រសោបយកលាភដែលជួបប្រទះនោះឲ្យបានមក
ឬជួនកាលទទួលលាភហើយតែមិនបានពេញបរិបូណ៌ ជាហេតុមួយធ្វើ
ឲ្យអ្នកប្រាជ្ញនឹគឃើញលើកជាបញ្ហាទុកទូន្មានថា ៖ អណ្តើកនៅជើង "
បាច់អីក្តក់ឆ្កែ "
អណ្តើជាទីស្វះស្វែងរបស់ព្រាន កាលបើឃើញអណ្តើក "នៅជើង" គឺនៅ
បង្កើយជិតនឹងខ្លួនហើយចាំបាច់អីហៅឆ្កែមកជួយអ្វីទៀត គប្បីចាប់ដាក់
ជាលភ្លាមទៅ។ បើរង្វល់តែងាក"ក្តក់ឆ្កែ" គឺហោះឆ្កែឲ្យជួយស្ទាក់ ប្រយត្ន័
ក្រែងអណ្កតើរត់ទៅបាត់ ឬ បើក្តក់ហោះឆ្កែមក ក៏មិនជាមានប្រយោជន៏អ្វី
ព្រោះជាការល្មមធ្វើបានតែឯងហើយ ។
ឧប្បមាថា៖បើឆ្កែនោះជាមនុស្សវិញ កាលបើបានអណ្តើកមក យើងនាំពិ
បាក់ទើសទាល់បែកចំណែកជាសាគុណទៅគេទៀត។
អណ្តើកនេះ គឺជាលាភផ្សេងៗ ដែលយើងស្វះស្វែងរក ចុះបើប្រទះពើបពះ
នឹងលាភ ដែលល្មមនឹងខ្លួនទទួលយកផលបានខ្លួនឯងហើយ ចាំបាច់អីទៅ
ក្តក់ហោះគេឯងឲ្យជួយទៀត ត្រូវចាប់យកភ្លាមទៅព្រោះជាលាភ "នៅជើង"
សោះ។បើរង្វល់តែងាកហៅគេឯងប្រយត្ន័ក្រែងលាភវារលាយបាត់ទៅវិញ
ឬមួយបើហៅគេឯងមកនោះកាលបើបានលាភហើយតោងតែបែងចែកជា
ចំណែកទៅគេទៀតជាកំរៃ ជាសគុណដល់គេទទួលលាភតិចជាង ច្បាស់ជា
សល់មកយើងដោយស្តួចស្តើង។
ការធ្វើជំនួញគឺជាការស្វែងរកលាភ បីដូចព្រានស្វែងរកលាភអណ្តើកដែរ។
ចុះបើឃើញចំណេញលើគោក ដូចអណ្តើកនៅនឹងជើងហើយ ល្មមនឹងធ្វើ
ខ្លួនឯងកើតចាំបាច់ក្តក់ហៅនរណាទៀត ម្តេចមិនចង្គ្រុបយកលាភទៅ។
បុរានភាសិតនេះមិនមែនបង្កាប់ជនទាំងឡាយ ឲ្យប្រព្រឹត្តបទអត្តទត្ថភាព
គឺភាពជាអ្នកប្រាថ្នាតែប្រយោជន៏ចំពោះខ្លួនឯងតែមកនាក់នោះទេ គឺទូន្មាន
យើងឲ្យចវប្រុងប្រយត្ន័ក្នុងការស្វែងរកលាភកុំប្រទះលាភហើយនៅទីមទាម
មិនរវៀសរវៀងចាប់យកលាភនោះ រវល់តែក្តក់ហៅគេឯងឲ្យរលាយលាភ
ឬ សល់លាភតិចទៅវិញដោយហេតុផ្សេងៗ ។តេបើសិនជាយល់ឃើញថា
លាភនោះវាពិបាកនឹងក្រសោបយក ដោយមានឧប្បសគ្គផ្សេងៗ នោះសព្វ
សារពើ ហើយច្រើនតែក្នុងការពាណិជ្ជកម្មផងតោងក្តក់ហៅគ្នីគ្នា "បង្រួម
ជាកម្លាំង"ទៅត្រង់យកលាភនោះឲ្យបានស្រួលដែរ ៕
៣៨ គ្នាច្រើនអន្សមខ្លោច គ្នាដូចស្រមោចអន្សមឆៅ
ពិតមែនតែមានមនុស្សច្រើនដូចស្រមោចអន្សមគង់នឹងខ្លោច ឬ ឆៅ
បានដោយមិនដឹងជានរណា ត្រូវថែភ្លើងនឹងទឹកស្ងោអន្សមនោះឲ្យ
ប្រាកដប្រជា។
ភាសិតនេះមានន័យទូលាយឆ្ងាយទៅទៀត គេច្រើនពោលពាក្យនេះ
នៅពេលដែលឃើញថាការណា ដែលមានមនុស្សធ្វើច្រើនគ្នាទៅ ជា
មិនបានផលល្អទៅវិញ ឬ ក៏ខូចខាតអសារបង់ដោយមកពីអ្នកធ្វើការ
ទាំងនោះរវល់តែប្រចាំគ្នាទៅវិញទៅមក ឬក៏សំអាងថាអ្នកនេះធ្វើហើយ
អ្នកនោះធ្វើហើយ។
ដូច្នេះក្នុងការគ្រប់ជំពូក កាលបើមានមនុស្សធ្វើច្រើន ត្រូវឲ្យមានរបៀប
រៀបរយក្នុងកិច្ចចាត់ការនោះពោលគឺត្រូវចេះចាត់ចែងមុខការដោយ
ឡែកៗ ហើយជ្រើសតាំងក្នុងបណ្តាមនុស្សទាំងឡាយនោះឲ្យធ្វើជាមេ
កោយដោយប្រាកដប្រជាគឺឲ្យមានអ្នកទទួលការខុសត្រូវលើខ្លួនឯង
ពេញទី ។
ម៉្យាងទៀត បើមានមនុស្សច្រើនមែនតែមិនប្រសប់ចាត់ចែងការនោះ
សុខចិត្តបើមានមនុស្សច្រើនមែន តែមិនប្រសប់ចាត់ចែងការនោះ
សុខចិត្តបើគ្មានមនុស្សតិចក៏តិចចុះ ប៉ុន្តែឲ្យបានការ គឺ
ធ្វើការដែលគេប្រគល់ឲ្យដាច់មុខនោះដោយហ្មត់ចត់ដោយមានឆន្ទះ
ល្អ ដោយមានមនសិការសម្បជ្ជញ្ញះ ដើម្បីសម្រេចការ កុំឲ្យ (ខ្លោច)
ឬ (ឆៅ )បាន ៕
៣៩"ឈើពុកកុំអង្គុយលើ
សេចក្តីផ្តើម៖
កុំថាឡើយជនដែលឆោតល្ងង់មិនដឹងអ្វី សូម្បីតែជនខ្លះដែលមាន
ចំណេះចេះដឹងល្មមនឹងឈ្វេងយល់ការអាក្រក់ ល្អហើយ ក៏គង់មាន
ភាន់ភាំងគំនិតភ្លាត់ខ្លួនស្លុះស្លុងក្នុងរណ្តៅគ្រោះម្តងៗដែរ ដូច្នេះហើយ
បានចាស់បុរាណបណ្ឌិតគិតបារម្ភពេកណាស់ក្រែងជនទាំងនេះចេះ
តែវង្វេងស្មារតីទៅលាយឡំនឹងរឿងរ៉ាវ ដែលអាចបណ្តាលឲ្យមាន
ភ័យន្តរាយដល់ខ្លួនបានលោកក៏ទូន្មានចាបទបញ្ហាមួយ ឲ្យជនគ្របើឋានះ
ចាំឲ្យស្ទាត់ថា" ឈើពុកកុំអង្គុយលើ"
អត្ថានុរូបរបស់ភាសិត៖
កាលណាបើគេអង្គុយលើឈើពុក ឈើនេះនឹងបាក់នាំឲ្យធ្លាក់មកជា
ហេតុនាំឲ្យឈឺខ្លួន ឬបណ្តាលឲ្យមានគ្រោះថ្នាក់ផ្សេងៗ ដល់ខ្លួនផង។
អត្ថបដិរូប ៖
ឈើពុកនវលោកចង់ប្រៀបធៀបទៅនឹងហេតុការណា ដ៏លាមកដែល
មិនស្អាត ឬកន្លែងណាដែលអាចបង្កើតរឿងហេតុគ្រោះថ្នាក់ផ្សេងៗ
បើជនណាមួយទៅលាយឡំនឹងការនោះ ឬក៏តាំងនៅកន្លែងមិនស្អាត
ដូចខាងលើនេះរមេងមានការសៅហ្មង ឬវិនាសអន្តរាយ ដិតដល់ខ្លួន
ជាមិនខានវិស័យដូចជាអង្គុយលើឈើពុក វាតែងនឹងបាក់ធ្លាក់ដូច្នេះឯង។
ឧទាហរណ៏៖
យើងដឹងច្បាស់ថា រាជការកំពុងរកស៊ើបអង្គេតយកការណ៏នឹងភ័ស្តុតាង
ឲ្យបានជាក់ច្បាស់ ពីជនម្នាក់នៅក្នុងភូម៌ដែលមានគេលួចប្តឹងថា ជាជន
ធ្លាប់លួចគេជាញឹកញាប់ដើម្បីជៀសវាងកុំឲ្យមានការសៅហ្មងដិតដល់
ខ្លួនបាននោះយើងមិនត្រូវទៅមកឡើងចុះផ្ទះរបស់ ជនដែលគេសង្ស័យ
នោះឡើយ។ដែលធ្វើយ៉ាងដូច្នេះមិនចង់ជៀសវាងឲ្យផុតពីរគ្រោះថ្នាក់
ដល់ខ្លួនឯង ។
សេចក្តីបញ្ចប់ ៖
ខំធ្វើខ្លួនឲ្យចាកផុតនៅកងទុក្ខ ដោយត្រង់ត្រាប់ស្តាប់ឳវាទទាំងឡាយ
នេះហើយដែលបុព្វាចារ្យរបស់យើងចង់ទូន្មាន ៕
